Czytając „Opowieści Chasydów” Martina Brubera mam mieszane uczucia. Znajduję tam bowiem przypowieści mądre i pouczające, znajduję też ogłupiające płycizny. Przykładem pozytywnym może być np.
Głupia prośba
Oto co opowiadał rabbi z Robczyc: „Podczas oblężenia Sewastopola cesarz Mikołaj jechał wzdłuż obwałowań, gdy nagle zmierzył sie na niego jeden z nieprzyjacielskich łuczników. Jakiś żołnierz rosyjski, który dostrzegł do z daleka, przeraźliwym krzykiem sprawił, że koń cesarski uskoczył w bok i strzała ominęła cel. Cesarz powiedział żołnierzowi, że spełni każdą jego prośbę. `Nasz feldfebel – wyjąkał wreszcie żołnierz – jest złym człekiem i wciąż mnie bije. Gdybym mógł służyć pod innym feldfeble!' 'Głupcze – zawołał Mikołaj – sam zostań feldfeblem!' Podobnie i my prosimy o rzeczy małe, a nie potrafimy modlić się o wybawienie.
Martin Buber, „Opowieści Chasydów”, W drodze, Poznań 1989, str. 215
Jak widać z tej przypowieści, sama modlitwa nie wystarcza. Trzeba także coś robić. W dodatku nie wystarcza zwykłe „coś”. Feldfeblem nie zostaje się tylko poprzez modlitwę.
Podobnie: krytykować i analizować czyjąś twórczość jest znacznie łatwiej nic zrobić coś porządnego samemu. Odnoszę to do siebie i zabieram się, ze wzmożonym wysiłkiem, do własnej pracy.
Przykładem negatywnym jest:
Ci, co mają usłyszeć, usłyszą:
Pewnego razu ludzie cisnęli się, aby posłuchać nauki rabbiego z Opatowa. „Nie tłoczcie się! - zawołał. - Kto ma usłyszeć, usłyszy z daleka, a kto nie ma słyszeć, nie usłyszy nawet z bliska.”
Tamże, str. 197
Jest to oczywista głupota, bo kto jest daleko i słyszy z daleka, ten nie potrzebuje mądrości rabiego. Ludzie się tłoczą, bo chcą usłyszeć z pierwszej ręki, dokładnie. Nie po to rabi wykłada, by go nie słyszano. Jeśli wykłada, daje nauki, to po to, by ludzie mogli się nad nimi zastanowić i aby ich konkluzje były oparte na nie zniekształconych słowach – tak mi się wydaje. Po co więc rabi z Opatowa to powiedział? Po co się to dalej powiela?
Od tej głupiej przypowieści rabiego z Opatowa jakże różna jest ta z Ewangelii Marka (także, nieco inne wersje, u Łukasza i Mateusza):
1 Znowu zaczął nauczać nad jeziorem i bardzo wielki tłum ludzi zebrał się przy Nim. Dlatego wszedł do łodzi i usiadł w niej /pozostając/ na jeziorze, a cały lud stał na brzegu jeziora.
2 Uczył ich wiele w przypowieściach i mówił im w swojej nauce:
3 Słuchajcie: Oto siewca wyszedł siać.
4 A gdy siał, jedno padło na drogę; i przyleciały ptaki, i wydziobały je.
5 Inne padło na miejsce skaliste, gdzie nie miało wiele ziemi, i wnet wzeszło, bo nie było głęboko w glebie.
6 Lecz po wschodzie słońca przypaliło się i nie mając korzenia, uschło.
7 Inne znów padło między ciernie, a ciernie wybujały i zagłuszyły je, tak że nie wydało owocu.
8 Inne w końcu padły na ziemię żyzną, wzeszły, wyrosły i wydały plon: trzydziestokrotny, sześćdziesięciokrotny i stokrotny.
9 I dodał: Kto ma uszy do słuchania, niechaj słucha.
10 A gdy był sam, pytali Go ci, którzy przy Nim byli, razem z Dwunastoma, o przypowieść.
11 On im odrzekł: Wam dana jest tajemnica królestwa Bożego, dla tych zaś, którzy są poza wami, wszystko dzieje się w przypowieściach,
12 aby patrzyli oczami, a nie widzieli, słuchali uszami, a nie rozumieli, żeby się nie nawrócili i nie była im wydana /tajemnica/.
13 I mówił im: Nie rozumiecie tej przypowieści? Jakże zrozumiecie inne przypowieści?
14 Siewca sieje słowo.
15 A oto są ci /posiani/ na drodze: u nich się sieje słowo, a skoro je usłyszą, zaraz przychodzi szatan i porywa słowo zasiane w nich.
16 Podobnie na miejscach skalistych posiani są ci, którzy, gdy usłyszą słowo, natychmiast przyjmują je z radością,
17 lecz nie mają w sobie korzenia i są niestali. Gdy potem przyjdzie ucisk lub prześladowanie z powodu słowa, zaraz się załamują.
18 Są inni, którzy są zasiani między ciernie: to są ci, którzy słuchają wprawdzie słowa,
19 lecz troski tego świata, ułuda bogactwa i inne żądze wciskają się i zagłuszają słowo, tak że zostaje bezowocne.
20 W końcu na ziemię żyzną zostali posiani ci, którzy słuchają słowa, przyjmują je i wydają owoc: trzydziestokrotny, sześćdziesięciokrotny i stokrotny.
21 Mówił im dalej: Czy po to wnosi się światło, by je postawić pod korcem lub pod łóżkiem? Czy nie po to, aby je postawić na świeczniku?
22 Nie ma bowiem nic ukrytego, co by nie miało wyjść na jaw.
23 Kto ma uszy do słuchania, niechaj słucha.
24 I mówił im: Uważajcie na to, czego słuchacie. Taką samą miarą, jaką wy mierzycie, odmierzą wam i jeszcze wam dołożą.
25 Bo kto ma, temu będzie dane; a kto nie ma, pozbawią go i tego, co ma.
26 Mówił dalej: Z królestwem Bożym dzieje się tak, jak gdyby ktoś nasienie wrzucił w ziemię.
27 Czy śpi, czy czuwa, we dnie i w nocy, nasienie kiełkuje i rośnie, on sam nie wie jak.
28 Ziemia sama z siebie wydaje plon, najpierw źdźbło, potem kłos, a potem pełne ziarnko w kłosie.
29 A gdy stan zboża na to pozwala, zaraz zapuszcza się sierp, bo pora już na żniwo.
30 Mówił jeszcze: Z czym porównamy królestwo Boże lub w jakiej przypowieści je przedstawimy?
31 Jest ono jak ziarnko gorczycy; gdy się je wsiewa w ziemię, jest najmniejsze ze wszystkich nasion na ziemi.
32 Lecz wsiane wyrasta i staje się większe od jarzyn; wypuszcza wielkie gałęzie, tak że ptaki powietrzne gnieżdżą się w jego cieniu.
Pojawia się wszak pytanie: jaki jest ukryty sens tej przypowieści? Bo, że jest w niej ukryty i głęboki sens, w to nie wątpię. Dlaczego jednak ukryty? Ciekawe pytania, nieprawdaż?
