Zajrzałem do Woleńskiego "Matematyka i epistemologia". Na str. 177 czytam definicję prawdy z Platona "Krystalos":
"Oczywiście ta [wypowiedź], która rzeczy przedstawia, jakie są, jest prawdziwa, ta zaś, która jakie nie są, fałszywa."
Jest to najprostsza "klasyczna definicja prawdy". Można by ją jedynie uzupełnić dodaniem "stopnia prawdziwości" czy stopnia fałszywości. Mimo to Woleński poświęca sporo miejsca krytyce tej definicji. Krytyka ta, moim zdaniem, jest całkowicie chybiona. Na przykład mówi, że nie można porównywać stwierdzeń z faktami. Jak to "nie można"? Robimy to przecież cały czas. Sam zresztą to bez ustanku robi.
To samo dotyczy prawdziwości twierdzeń matematyki. Tyle, że "fakty" mają tak inna naturę. Co więcej, fakty zawsze pojawiają się w kontekscie. Bez tego konteksty nie możemy mówić o "fakcie" lecz o "fakcie wypranym z kontekstu". Fakt wyprany z kontekstu może reprezentować cała klasę róznych faktów.
Prawda to obiektywność. Często potrafimy być obiektywni względem innych, ale nie względem siebie:
Mateusz 7:5
Obłudniku, wyrzuć najpierw belkę ze swego oka, a wtedy przejrzysz, ażeby usunąć drzazgę z oka twego brata.
Czasami jest wręcz przeciwnie. Widzimy nasze własne wady i problemy, ale nie chcemy widzieć kłamstwa wokół nas. Jakoś trudno nam uwierzyć w to, że inni ludzie, czasami nasi najbliżsi, mogą z rozmysłem i świadomością kłamać. W ten sposób dorośli czasem patrzą na własne dzieci i własnych współmałżonków.
Zdarza się i jedno i drugie. Dotyczy to nie tylko naszych relcji z bliźnimi, ze społeczeństwem, lecz także naszego postrzegania świata materialnego, pojęć z tego świata i wiedzy.
Tak więc dochodzenie do prawdy wymaga odkrycia wszelkich mechanizmów negatywnie wpływających na naszą obiektywność Mechanizmy te trzeba odkryć, przeanalizować i znaleźć skutecne metody ich neutralizacji czy eliminacji. Eliminacja nie zawsze jest możliwa. Kiedy niemożliwa jest eliminacja, wtedy pomóc może neutralizacja.
Krótko mówiąc: dochodzenie do prawdy jest procesem, wymaga wysiłku, wiedzy i mądrości.
Nasz Woleński nie ma wiele na ten temat do powiedzenia. Szczęśliwie są inni.
