Skręć mi przy tym biczyk z piasku,
Żebym miał czym konia chłostać,
I wymuruj gmach w tym lasku,
Bym miał gdzie na popas zostać.
Gmach będzie z ziarnek orzecha,
Wysoki pod szczyt Krępaku,
Z bród żydowskich ma być strzecha,
Pobita nasieniem z maku.
Patrz, oto na miarę ćwieczek,
Cal gruby. długi trzy cale,
W każde z makowych ziareczek
Wbij mi takie. trzy bratnale".
....
Mefistofil duchem skoczy,
Konia czyści, karmi, poi,
Potem bicz z piasku utoczy
I już w gotowości stoi.
[Adam Mickiewicz, Ballada o Pani Twardowskiej]
I tak wracamy do zagadki SOS sprzed tygodnia. W istocie na obrazku są biczyki z piasku. Oryginalne zdjęcie
można znaleźć w witrynie http://www.geograph.org.uk/ , a konkretnie tutaj.
Mefistofeles ukręcił biczyki (a może warkoczyki) z piasku i przedstawił nam zagadkę: „jak ja to zrobiłem?” Biedni naukowcy spekulują. Próba wyjaśnienia tego zjawiska pojawiła się w „New Scientist” z 26 maja 2007. Warkoczyki podobno powstają na zboczu wydmy na skutek działania dwóch czynników, wiatru i wilgoci. Zdjęcie przedstawia fragment zjawiska, bowiem warkoczyki były na przestrzeni 20 metrów, a zdjęcie obejmuje tylko jeden metr.
Wydmy to dziwne twory. Czy Mefistofil urzęduje również na Marsie, gdzie sfotografowano dziwne uczesania powierzchni?
Naukowcy debatują teraz czy na Marsie jest wilgoć, czy też wzorki można wytłumaczyć zastępując wodę elektrostatyką, która też może służyć jako „klej”. Patrz:
http://mars.jpl.nasa.gov/gallery/sanddunes/e05-762.html
http://mars.jpl.nasa.gov/gallery/sanddunes/PIA03208.html
No dobrze, ale dlaczego w tytule zagadki jest SOS? Ratujcie nasze dusze przed diabłem? Można i tak, ale nie to miałem na myśli.
SOS to Self-Organizing Systems. Fizycy badający zjawisko samo-organizacji lubią się bawić w piaskownicy. Wymyślili prosty model góry piaskowej, gdzie ziarnko po ziarnku dodajemy z góry piasek i patrzymy, jak od czasu do czasu tworzą się lawiny. Czasem większe – prawdziwe katastrofy, czasem małe. Symulacją można się pobawić (Java applet) tutaj.
W przypadku warkoczyków z piasku chodzi jednak nie tyle o katastrofy, co o „organizację”. Nasze oko, a raczej nasz umysł postrzega, że wzory nie są przypadkowe, że maja pewną formę, że są zorganizowane. Ale co to jest „organizacja”? Czy może tak być, że to, co dla nas, ludzi, wyglada na zorganizowane, jest chaosem dla innego rodzaju inteligencji? A to, co my postrzegamy jako chaos jest dla „nich” wysoką formą organizacji?
W czwartym tomie "Nędzników" Wiktor Hugo miał napisać coś takiego (mam tylko teksty francuski i angielski):
„Qui donc peut calculer le trajet d’une molécule? que savons-nous si des créations de mondes ne sont point déterminées par des chutes de grains de sable?”
"Who could ever calculate the path of a molecule? How do we know that the creations of worlds are not determined by falling grains of sand?"
Może ktoś znajdzie w polskim wydaniu jak to jest ładnie po polsku?
