Arkadiusz Jadczyk Arkadiusz Jadczyk
2030
BLOG

Dobro silniejsze od zła?

Arkadiusz Jadczyk Arkadiusz Jadczyk Kultura Obserwuj notkę 239

 

Zaglądając wstecz do notki Daniela Nogala p.t. „"Dobro jest silniejsze od zła". Życzenia Kaczyńskiego i Tuska”, z witryny Pardon.pl, zauważamy, że w swym posłaniu wielkanocnym premier Tusk wyraził się dość ostrożnie, gdy stwierdzał, że Wielkanoc to: „Czas, w którym wszyscy wierzymy, że dobro jest silniejsze od zła.” Pojawiło się słówko „wierzymy”, a wiadomo, że wierzymy w wiele bajek, ja na przykład dotąd wierzę w Świętego Mikołaja.
W Kancelarii Prezydenta tym czasem (a był to 3-ci kwietnia), o „źle” w ogóle nie wspominano:
 
Niech Rzeczpospolita i jej obywatele doświadczą wszelkiego dobra i pomyślności. Niech ten szczególny moment w roku, kiedy symbolicznie odradza się życie, a przyroda budzi się z zimowego uśpienia, przyniesie także nowy początek wszystkim naszym zamierzeniom, doda otuchy i nadziei.
 
Cóż, tak się złożyło, że w tydzień później od otuchy i nadziei silniejszy okazał się ból i smutek. Czy zatem dobro jest silniejsze od zła? Czy też na odwrót? Co nauka ma na ten temat do powiedzenia? Jakie są rady praktyczne?
 
Byśmy mogli choćby prowizorycznie odpowiedzieć sobie na to pytanie proponuję zajrzenie do przeglądowego artykułu w Review of General Psychology, 5, 323-370 (2001). Już sam tytuł artykułu wiele nam mówi: „Bad is stronger than good” - „Zło jest silniejsze od dobra”. Autorzy, Roy F. Baumeister, Ellen Bratslaysky i Catrin Finkenauer z Case Western Reserve University, oraz Kathleen D. Vohs z Free University of Amsterdam podpierają swą tezę setkami badań psychologicznych i socjologicznych, badań dotyczących różnorakich dziedzin naszego życia. Przedstawię poniżej, w skrócie, wybrane argumenty.
 
Oczywiście należałoby zacząć od tego co rozumiemy przez dobro i zło i czym mierzyć ich siłę. Byłaby to studnia bez dna, zatem pominę raczej beznadziejną próbę tych definicji. O czym mowa będzie widać z kontekstu. Jako fizyk zauważę tylko, że z dobrem i złem jest trochę tak jak z obiektami kwantowymi: elektron może przejawić się w doświadczeniu zarówno jako cząstka jak i jako fala – zależnie od tego jak będziemy nań patrzeć (nie jest to jednak żaden „relatywizm”). Dodam też, że siły dobra czy zła nie mierzy się w niutonach.
 
Już we wstępie autorzy dokonują podsumowania: złe przykłady działają na dzieci szybciej niż przykłady dobre, złe wiadomości dotykają nas bardziej niż wiadomości dobre, strata dotyka nas bardziej niż zysk, bardziej zapadają nam w pamięci zdarzenia złe niż te dobre. Pięć dobrych uczynków z trudem równoważy jeden zły występek.
 
Badania socjologiczne zdają się wykazywać, że łatwiej nam znaleźć wrogów niż przyjaciół. Podręczniki z zakresu psychologii poświęcają znacznie więcej uwagi nieprzyjemnym stanom i emocjom niż tym przyjemnym. Być może jest to „naturalne”, biorąc pod uwagę naszą ewolucyjną historię, bowiem unikanie niebezpieczeństw jest dla naszego czysto egzystencjalnego przetrwania ważniejsze niż poszukiwanie dobra i szczęścia.
 
Badano ludzi, którym się „poszczęściło” i wygrali na loterii. Nie stali się bardziej od tego szczęśliwymi. Przeciwnie, stwierdzano, że stali się nawet bardziej nieszczęśliwi, bowiem proste rzeczy, które sprawiały im przedtem przyjemność straciły na wartości. Natomiast ofiary wypadków pozostawały nieszczęśliwymi długo – trudno im było pogodzić się ze swym losem.
 
Przeprowadzono badania prosząc ludzi (z różnych krajów) o wypisanie słów wyrażających emocje. Wspólnym mianownikiem były słowa: radość, smutek, złość i lęk. Trzy z nich negatywne a tylko jedno pozytywne.
 
Badania wykazały też, że dzieci szybciej się uczą pod wpływem lęku przed karą niż pod wpływem zachęty i nagrody. Wynik ten oczywiście rozsierdził wielu pedagogów, którzy (słusznie zresztą, moim zdaniem, co także zauważają autorzy) argumentują, że kara ma efekty uboczne itd. Gdy chcemy się sami do czegoś motywować, wtedy zdanie sobie sprawy z tego co możemy stracić jest silniejszym motywatorem niż rozmyślanie o tym co możemy zyskać. W religiach z jednej strony zachęca się nas dobrodziejstwami nieba, z drugiej okropnościami piekła. To drugie wydaje się działać na nas silniej.
 
bad good
 
Przy przyjmowaniu do pracy znacznie większą wagę przywiązuje się do niekorzystnej informacji o kandydacie niż do tych korzystnych.
 
Pesymizm okazuje się mieć silniejszy wpływ na nasze zdrowie (negatywny) niż optymizm (pozytywny).
 
Media serwują nam chętniej złe wiadomości niż wiadomości dobre. Dziennikarze wiedzą dobrze co nas działa. Choć jednak zło wydaje się być silniejsze od dobra w dziedzinie etyki i moralności, w dziedzinie inteligencji jest inaczej. Czyjeś wyjątkowo inteligentne i błyskotliwe działania wywiera na nas większe wrażenia niż czyjaś bezdenna głupota!
 
Co zatem robić? I tu autorzy mają parę pozornie dobrą radę: skoro zło jest silniejsze od dobra, dobro musi przewyższyć zło liczebnością. Wiemy to z doświadczenia: raz palnęliśmy jakieś głupstwo – ileż to się trzeba napracować by to odrobić! I pewnie nigdy do końca nam się nie uda.....
 
A jak ja sam to podsumuję? Irlandzki filozof i polityk Edmund Burke (1729-1799) napisał kiedyś:
 
"When bad men combine, the good must associate; else they will fall one by one, an unpitied sacrifice in a contemptible struggle."
 
Co w luźnym tłumaczeniu oznacza:
 
Gdy źli ludzie się łączą, ci dobrzy muszą się stowarzyszać; w przeciwnym razie padną jeden po drugim - nieodżałowana strata w godnej pożałowania walce.
 
W innej wersji znane jest to jako:
 
Jedynym czego zło potrzebuje dla swego triumfu jest by dobrzy ludzie mu nie przeszkadzali.

Naukowiec, zainteresowany obrzeżami nauki. Katalog SEO Katalog Stron map counter Życie jest religią. Nasze życiowe doświadczenia odzwierciedlają nasze oddziaływania z Bogiem. Ludzie śpiący są ludźmi małej wiary gdy idzie o ich oddziaływania ze wszystkim co stworzone. Niektórzy ludzie sądzą, że świat istnieje dla nich, po to, by go pokonać, zignorować lub zgasić. Dla tych ludzi świat zgaśnie. Staną się dokładnie tym co dali życiu. Staną się jedynie snem w "przeszłości". Ci co baczą uważnie na obiektywną rzeczywistość wokół siebie, staną się rzeczywistością "Przyszłości" Lista wszystkich wpisów  

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Kultura