Arkadiusz Jadczyk Arkadiusz Jadczyk
289
BLOG

Heretycy

Arkadiusz Jadczyk Arkadiusz Jadczyk Kultura Obserwuj notkę 90

17-go lipca w Dzienniku ukazał się felieton Macieja Nowickiego

Freeman Dyson, heretyk

Tematem felietonu jest dyskusja wokół artykułu znanego i zasłużonego fizyka amerykańskiego Freemana Dysona:
 

HERETICAL THOUGHTS ABOUT SCIENCE AND SOCIETY [8.8.07]By Freeman Dyson

Zachęcam gorąco zainteresowanych do zajrzenia do tych źródeł przed lekturą dalszego ciągu mojej notki.

Jako, że sam wielokrotnie nazywałem siebie samego heretykiem, temat jest mi bliski, stąd z chęcią zaakceptowałem sugestię EFESKI w komentarzu do poprzedniej notki. Nie chcę jednak dublować pracy Nowickiego, zatem zrobię coś niewybaczalnego – jak na heretyka przystało: wytnę mianowicie z artykułu Dysona fragmenty, przedstawię ję najpierw w oryginale, potem w moim luźnym tłumaczeniu, i każdy fragment skomentuję od siebie. Wytnę oczywiście to, co moim zdaniem warte jest komentarza. Ot, taki mój osobisty punkt widzenia. Czytelnik może się na to oburzyć – i o to idzie. Mam tylko jedną prośbę: zostawmy Biblię, Kościół, religię i teologię na boku. Są od tych rzeczy inne miejsca w internecie.

Przy okazji omawianiu problemu przewidywalności zmian klimatu i środowiska na Ziemi, tak piszę Dyson o naukowcach:

 

The real world is muddy and messy and full of things that we do not yet understand. It is much easier for a scientist to sit in an air-conditioned building and run computer models, than to put on winter clothes and measure what is really happening outside in the swamps and the clouds.”

 

Świat rzeczywisty to bagno pełne rzeczy, których wciąż jeszcze nie rozumiemy. Naukowcowi o wiele łatwiej siedzieć w klimatyzowanym budynku i zajmować się swoimi komputerowymi symulacjami niż przywdziać zimowe ubranie i pójść zbadać co naprawdę dzieje się na trzęsawiskach i w chmurach.

 

Cóż, ze skruchą i bijąc się w piersi, ale nie żałując, wyznaję, że jestem jednym z takich naukowców – choć w klimatyzowanym budynku nie siedzę. W Europie klimatyzacja nie jest aż tak powszechna jak w USA.

 

We live in a technological society, and technology causes political problems. The politicians and the public expect science to provide answers to the problems. Scientific experts are paid and encouraged to provide answers. „

 

Żyjemy w społeczeństwie technologicznym, technologia zaś stwarza problemy polityczne. Politycy i publika oczekują od nauki, że ta dostarczy odpowiedzi na ważne problemy. Eksperci naukowi są opłacani i zachęcani do tego, by udzielali odpowiedzi.

 

To prawda, ale: politycy i publika także sterują nauką. Sterują tak, by otrzymywać odpowiedzi jakie im są na rękę.

 

The public does not have much use for a scientist who says, “Sorry, but we don’t know”.

 

Publika nie ma wielkiego pożytku z naukowca, który mówi „Przykro mi, ale nie wiem”.

 

W istocie. Często tak mówię. To się nie podoba. Mo kolega po fachu i blogu, Eine, wielokrotnie zarzucał mi, że robię złą robotę pisząć, że to czy tamto nie jest jasne, że są różni eksperci różne mają w danej mierze opinie. Ja zaś powtarzałem uparcie, że prawda jest lepsza od kłamstwa.

 

The public prefers to listen to scientists who give confident answers to questions and make confident predictions of what will happen as a result of human activities.

 

Publika woli przysłuchiwać się naukowcom, którzy dają pewne odpowiedzi na pytania i są pewni swoich przewidywań co do tego jakie będą wyniki ludzkiej działalności.

 

Rzecz jest co prawda dyskutowana w kontekście zmian klimatycznych, jednak stwierdzenie powyższe dotyczy też wszystkich innych zagadnień. Ludzie pewni przyciągają do siebie rzesze zwolenników, ludzi, którzy chcą się koniecznie uczepić jakiejś jednej idei, bo ułatwia im to życie. Tak przynajmniej myślą. Wspominałem o tym zjawisku wielokrotnie w moich notach i w dyskusjach pod notami.

 

Their predictions become dogmas which they do not question. The public is led to believe that the fashionable scientific dogmas are true, and it may sometimes happen that they are wrong. That is why heretics who question the dogmas are needed.

 

Przewidywania te stają się niekwestionowanymi dogmatami. Publika w rezultacie zaczyna wierzyć w to, że modne naukowe dogmaty są prawdą, choć od czasu do czasu może się zdarzyć, że są fałszywe. Oto dlaczego heretycy poddający w wątpliwość w dogmaty są potrzebni.

 

No, nie wiem. Nie widzę tu wynikania logicznego. I nie jestem pewien czy i komu są heretycy potrzebni. Nikt ich nie lubi?

 

I am not speaking as a scientist. I am speaking as a story-teller, and my predictions are science-fiction rather than science.

 

Nie mówię tego jako naukowiec. Mówię jako gawędziarz i moje przewidywania należą raczej do świata fantastyki naukowej niż do nauki właściwej

 

I tak też chciałbym by były traktowane moje noty. Blog jest do gawędzenia. Do nauki są czasopisma naukowe, konferencje, dyskusja z ludźmi ze świata nauki o problemach stricte naukowych.

 

The predictions of science-fiction writers are notoriously inaccurate. Their purpose is to imagine what might happen rather than to describe what will happen.

 

Przewidywania autorów utworów fantastyczno-naukowych z reguły się nie sprawdzają. Ich celem jest uruchomienie wyobraźni o tym to co może się zdarzyć, nie zaś o tym, co się zdarzy.

 

I tak też należy rozumieć wszystkie moje przepowiednie i przewidywania.

 

I am proud to be a heretic. The world always needs heretics to challenge the prevailing orthodoxies. Since I am heretic, I am accustomed to being in the minority. If I could persuade everyone to agree with me, I would not be a heretic.

 

Jestem dumny z tego, że jestem heretykiem. Świat zawsze potrzebował heretyków by ci podważali panujące ortodoksje. A ponieważ jestem heretykiem, przyzwyczajony jestem do tego, że jestem w mniejszości. Gdybym mógł kogokolwiek przekonać, że mam rację, nie byłbym heretykiem.

 

Nic dodać, nic ująć. No, chyba, że to, iż ja nie jestem dumny. Ale też nie jestem Dysonem.

 

We are lucky that we can be heretics today without any danger of being burned at the stake.

 

Dziś mamy to szczęście, że można być heretykiem bez opawy o spalenie na stosie.

 

Niby racja, ale na heretyków świat ma dziś inne metody stosowane do ich uciszania. Można na heretyka napuścić na przykład sforę ortodoksów. Zadziobią go.

 

What the world needs is young heretics. I am hoping that one or two of the people who read this piece may fill that role.

To czego świat potrzebuje to młodych heretyków. Mam nadzieję, że choć jeden lub dwoje młodych ludzi, którzy to czytają pójdą tą drogą.

 

Ja takiej nadziei nie mam, bo jestem zbyt małym heretykiem, heretykiem bez przekonania. Za takim nikt nie pójdzie. I dobrze.

 

Dalej Dyson opisyje konkretną historię heretyka-naukowca, kiedy to trzeba było czterdziestu lat, by oficjalna nauka odszczekała i przyznała mu w końcu rację – to Tommy Gould.

 

It took the experts forty years to admit that he was right. Of course, I knew that he was right, because I had helped him do the experiments. „

 

Ekspertom potrzebne było czterdzieści lat by przyznać mu rację. Ja sam oczywiście wiedziałem, zę ma rację, bo pomagałem mu w jego eksperymentach”

 

Ja takich doświadczeń nie mam. Owszem, starałem się wychować w duchu heretyckim moich licznych doktorantów – ale nie udało mie się nawet w jednym przypadku. Ja nazywam to „zeszli na psy”. Oni zapewne myślą: 'nareszcie mam spokojne i ustabilizowane życie'.

 

Powróćmy do klimatu. Tutaj wyciągnąłem z artykułu Dysona perełkę:

Another environmental danger that is even more poorly understood is the possible coming of a new ice-age. A new ice-age would mean the burial of half of North America and half of Europe under massive ice-sheets.

 

Innym niebezpieczeństwem gdy idzie o środowisko jest kiepsko rozumiana możliwość nadejścia ery lodowcowej. Nowa era lodowcowa oznaczałaby pokrycie połowy Północnej Ameryki i połowy Europy grubą powłoką lodu.

 

Cóż, tak może istocie się stać. Tylko kto się tym będzie martwił? Dziś wciąż gorąco.

....

We are at present in a warm period that began twelve thousand years ago, so the onset of the next ice-age is overdue. If human activities were not disturbing the climate, a new ice-age might already have begun.

 

Obecnie mamy okres ciepły, który rozpoczął się dwanaście tysięcy lat temu, zatem początek nowego okresu lodowcowego już się opóźnił. Gdyby ludzka nie działalność temu nie przeszkadzała, wiek lodowcowi mógłby się był już zacząć.

 

 

Moja historyjka fantastyczno-naukowa ma inny scenariusz: przychodzi sfora odłamków kometarnych, pył zasłania Słońce, era lodowcowa następuje w kilka lata a nie wkilka tysięcy.

 

My third heresy says that the United States has less than a century left of its turn as top nation.

 

Moją trzecia herezja mówi, że Stany Zjednoczone za mniej niż pięćdziesiąt lat przestaną być pierwszą potęgą świata.

 

I znów moja herezja jest jeszcze bardziej fantastyczna: mniej niż pięć lat.

 

Finally the over-extension becomes so extreme that the structure collapses.

 

W końcu naprężenie dochodzi do granic i cała struktura się zapada.

 

No właśnie. Tylko kto zna te granice? Nauce ufać nie można, naukowcom też, heretycy zazwyczaj się mylą. Wróżki dla odmiany czasem się nie mylą

Naukowiec, zainteresowany obrzeżami nauki. Katalog SEO Katalog Stron map counter Życie jest religią. Nasze życiowe doświadczenia odzwierciedlają nasze oddziaływania z Bogiem. Ludzie śpiący są ludźmi małej wiary gdy idzie o ich oddziaływania ze wszystkim co stworzone. Niektórzy ludzie sądzą, że świat istnieje dla nich, po to, by go pokonać, zignorować lub zgasić. Dla tych ludzi świat zgaśnie. Staną się dokładnie tym co dali życiu. Staną się jedynie snem w "przeszłości". Ci co baczą uważnie na obiektywną rzeczywistość wokół siebie, staną się rzeczywistością "Przyszłości" Lista wszystkich wpisów  

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Kultura