W poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie „czym jest świadomość”, psychologów, neuorologów, ludzi zajmujących się sztuczną inteligencją, filozofów, interesuje proces ludzkiego postrzegania i doświadczania świata zewnętrznego. Dotyczy to w szczególności postrzegania wzrokowego, bo to jest u nas dość bogate i łatwo z nim eksperymentować Przykład jednego ze studiowanych efektów podałem we wczorajszej notce – nosi on nazwę „ślepota na zmiany” (ang. change blindness). Inny pokrewny rodzaj ślepoty to „inattentional blindness” - ślepota na skutek odwrócenia uwagi.
Przykład z poprzedniej notki był mieszaniną obydwu ślepot. Z jednej strony mieliśmy zmianę linii z ciągłej na przerywaną, z drugiej zaś strony pojawiały się elipsy odwracające uwagę. Czystą formą byłoby odseparowanie obrazków z linią ciągłą i przerywaną przez odpowiedniej długości wstawkę szarości. Przykładem ślepoty przez odwrócenie uwagi jest często cytowane w literaturze doświadczenie gdy widz miał obserwować bieg piłki na meczu i tak się tym przejął, że zupełnie umknęło jego uwadze to, że wśród graczy przechadza się osobnik przebrany za goryla!
Jaki to ma związek ze świadomością? Rzecz w tym, że nie znamy odpowiedzi na pytanie w jaki to sposób powstaje w nas wrażenie świata zewnętrznego. Nasze oczy z jednej strony są cudownym instrumentem, z drugiej jednak strony są instrumentem kiepskim. Mamy ślepe plamki, soczewka jest niedoskonała, ostrość pozostawia wiele do życzenia., obraz jest odwrócony, oczy się bez przerwy ruszają zygzakowatym ruchem. Ileż to się mózg musi napracować by stworzyć z tego bogatą rzeczywistość naszego doświadczenia wzrokowego – bo taka ona jest.
Są na ten temat rózne teorie i żadna się kupy nie trzyma. Czy gdzieś w mózgu przechowujemy dokładną trójwymiarową reprezentację świata zewnętrznego – tylko nie wiadomo jeszcze gdzie? Czy gdy czegoś nie zauważamy to dlatego, że nie zostało to wyreprezentowane w mózgu, czy też dlatego, że nie obrabiamy posiadanej i zarejestrowanej informacji?
Tak sobie czytałem jedną z pozycji dotyczących tych zagadnień, Velmansa „The Blackwell Companion to Consciousness”, gdzie wielu specjalistów przedstawiało rozbieżne poglądy, każdy cytując dziesiątki naukowych publikacji z dziesiątkami różnych teorii i podejść. Uprzytomniłem sobie wtedy, że w znacznym stopniu „widzimy to, co chcemy widzieć”. Dotyczy to nie tylko postrzegania wzrokowego. Dotyczy to wszelkiego postrzegania rzeczywistości. Dotyczy to, na przykład, katastrofy Air France 447. Dotyczy to także najnowszych wydarzeń w polityce.
Weźmy przykład. Wczoraj gazety podały, że Prezydent Obama stwierdził iż „tarcza rakietowa” jest wymierzona przeciwko Korei Północnej i Iranowi a nie przeciwko Rosji. Dla ciekawych zacytuję fragment wywiadu Obamy w oryginale:
Сейчас мое правительство заканчивает всестороннюю оценку всех наших программ в области противоракетной обороны, в том числе и в Европе. Учитывая угрозы, существующие по всему миру, и особенно растущую угрозу со стороны Северной Кореи и Ирана, наша задача — укрепление противоракетной обороны Соединенных Штатов и наших союзников в Европе и других частях света. Как я уже не раз говорил, такая система должна работать, быть финансово обоснованной и защищать от реальных, а не мнимых угроз для США и наших союзников. Что касается Европы, мы стремимся к созданию такой системы противоракетной обороны, которая защитит Соединенные Штаты и Европу от иранских баллистических ракет с ядерными боеголовками. Мы не создаем и не будем создавать систему для защиты от нападения со стороны России. Такое мышление — это просто наследие холодной войны.
„Говоря о ПРО в Европе, Медведев отметил: "Польша и Чехия - в одной части света, а Иран - в другой. Я не очень понимаю, каким образом вообще рассуждают на тему, что это средства противоракетной обороны, касающиеся ближневосточных проблем". "Поэтому мне кажется, что все эти аргументы были придуманы для того, чтобы оправдать решения, принятые прежней администрацией Соединенных Штатов, кстати, без консультаций с другими членами НАТО, по сути, в двустороннем порядке", - сказал глава российского государства.
A jednak większość ludzi, w tym wielu piszących w Salonie24, nie zwróci uwagi na to, jak bardzo różnią się te dwa oświadczenia i będzie rozumować zgodnie ze swoim własnym widzeniem rzeczywistości – będą widzieć to, co chcą widzieć.
I tu dochodzę do pytania: co to jest prawda? Moja definicja prawdy jest prosta: prawda to widzenie świata takim jakim on jest. Ileż to trzeba się napracować by móc to zrobić! I jest tylko jedna metoda dochodzenia do prawdy – poprzez zwiększanie naszej wiedzy – i to we wszystkich kierunkach a nie tylko w paru wybranych.
