Jest wielu tych, którzy usiłują wyjaśnić nieznane i tajemnicze w teorii kwantów przywołując na pomoc „świadomość”, przypisując jej szczególną rolę, na przykład w redukcji wektora stanu (skoki kwantowe). Penrose jest jednym z takich ludzi, ale jest ich więcej. Gdy zadać takiemu człowiekowi pytanie czy na drugiej stronie Księżyca , gdzie nikt akurat nie patrzy, fizyka jest inna, czy tam skoki kwantowe w atomach nie zachodzą, dają oni wymijające odpowiedzi.
Nie mam zamiaru tych ludzi krytykować – wolnoć Tomku w swoim domku. Niemniej, przyznam szczerze, taki punkt widzenia wygląda mi na nieco mętny. Bo czyja świadomość? John Wheeler, który w tym stylu sporo narozrabiał, przyciśnięty do muru stwierdził, że chodzi o „świadomość w ogóle” a nie świadomość „obserwatora”. Piękne to, tylko nie wiemy co to jest „świadomość w ogóle”. Nauka o świadomości jest daleko w tyle za nauką o kwantach i atomach.
Czy sądzę zatem, że świadomość jest nieistotna? Bynajmniej. Jest istotna, ale nie dla wyjaśnienia mechaniki kwantowej. Pomiary, obserwacje, zdarzają się także wtedy gdy nikt nie patrzy i nie obserwuje. Wszechświat sam bezustannie siebie mierzy i obserwuje. Atomy obserwują inne atomy, koty obserwują myszy, rzeczy się obiektywnie zdarzają, zdarzały i będą zdarzać, bez względu na to, czy jesteśmy ich świadomi czy nie, bez względu na to czy kiedyś w przyszłości uświadomimy je sobie. Innymi słowy moja postawa filozoficzna to postawa chłopka roztropka. Do czego zatem potrzebna jest świadomość? Otóż, tak ja to widzę, rola świadomości polega na nadawaniu sensu pomiarom i obserwacjom. Czym wyższy poziom świadomości, tym bardziej złożony i wysublimowany może być sens doświadczeń. I właśnie z sensem związane jest pojęcie wolnej woli. Widząc sens w czymś, możemy wybrać i zmienić nas samych i rzeczywistość świadomie. Możemy doświadczenie zaprojektować, stworzyć coś nowego i to nie przypadkowo i nie mechanicznie. Czym wyższy jest poziom naszej wiedzy, tym więcej sensu możemy dostrzec. I w tym sensie kot może mieć wyższą świadomość od bakterii a człowiek może mieć wyższą świadomość od kota.
Jeśli nie świadomość redukuje paczkę falową, to co? Grawitacja? A niby skąd taki wniosek? Grawitacja może być powodem redukcji paczki falowej, ale równie dobrze redukcja paczek falowych może wyjaśniać grawitację. Nie wiem dokładnie co powoduje redukcję paczki falowej, wiem jednak jak taką redukcję opisać i to opisać ilościowo tak, by otrzymać zgodę zarówno z mechaniką kwantową jak i z obserwacjami dokonywanymi przez chłopka roztropka wyposażonego w najsubtelniejsze przyrządy.
